این روزها همه‌جا صحبت از پایان همه‌گیری یا پاندمیِ (pandemic) کووید و تبدیل آن به اندمیک (endemic) یا بومی‌گیری است، خصوصاً از زمانی که بریتانیا به‌عنوان اولین کشور همه‌گیری را در محدودهٔ جغرافیایی خود پایان‌یافته اعلام کرد.
کانادایی‌ها هم مانند دیگر ملیت‌ها، پس از دو سال استفاده از ماسک و رعایت محدودیت‌ها و مقررات بهداشتی، خسته شده‌اند و می‌خواهند بدانند کِی می‌توانند به زندگی عادی بازگردند، ولو زندگی به‌همراه این ویروس! هرچند متخصصان معتقدند استفادهٔ نادرست از اصطلاح اندمیک و سهل‌انگاری و نادیده‌گرفتن ویروس در این مرحله، می‌تواند خطرناک باشد و موجب شود که انسان‌ها مجبور شوند سال‌های بیشتری با این بیماری و موج‌های غیرقابل پیش‌بینی دیگری از آن، دست و پنجه نرم کنند. از نظر این متخصصان اینکه همچنان بار سنگینی بر دوش سیستم بهداشت و درمان است و ویروس جامعه را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای درگیر خود کرده است، به‌معنای آن است که هنوز ما در مرحلهٔ پاندمی هستیم. به‌واقع اندمیک یعنی اینکه ویروس در سطح پایداری در منطقه‌ای حی و حاضر است، بدون آنکه دستخوش موج‌های بالا و پایینی شود که ما در دورهٔ همه‌گیری شاهدش بوده‌ایم. به‌بیان دیگر اندمیک زمانی اتفاق می‌افتد که بازتولید ویروس به‌دلیل ایمنی جمعی به‌حالت تعادل می‌رسد؛ ایمنی‌ای که بر اساس واکسیناسیون و بهبود پس از دچارشدن به ویروس حاصل شده باشد. همچنین تأکید می‌شود که اندمیک، به‌معنای آن نیست که مردم چقدر سخت یا سهل ممکن است دچار این بیماری شوند. به‌طور مثال، مالاریا در بخش‌های زیادی از دنیا اندمیک محسوب می‌شود، ولی طبق آمار یونیسف، یکی از مرگ‌بارترین بیماری‌ها برای کودکان کم‌سن‌وسال است. متخصصان معتقدند که از لحاظ سیاسی، به‌نظر می‌رسد اندمیک با اینکه «ما دیگر کارمان با این به پایان رسیده و برویم دنبال زندگی عادی‌مان» ادغام شده است، در حالی‌که وضعیت کنونی ما با کووید-۱۹ چنین نیست؛ وضعیتی که در آن سیستم بهداشت و درمان توان پاسخ‌گویی به وظایفش را ندارد.
وقتی مردم از اندمیک صحبت می‌کنند، آن‌ها اغلب منظورشان این است که می‌خواهند ببینند کووید-۱۹ تحت کنترل درآمده است. یعنی زمانی که بیماری همچنان ما را تهدید می‌کند، ولی ما توانسته‌ایم ابزار مبارزه با آن را در دست داشته باشیم. در چنین شرایطی باز مردم مریض خواهند شد، خصوصاً افرادی که بیش از دیگران در مقابل بیماری ضعیف‌اند. به‌طور مثال، همیشه سالمندان و کودکان، و افرادی که مشکل ایمنی دارند و به‌طور جدی احتمال مبتلاشدن به آنفلوآنزا را دارند، باید از طریق واکسیناسیون مورد حفاظت قرار گیرند؛ در واقع زمانی که کووید-۱۹ تحت کنترل درآید، وضعیتی مشابه این خواهیم داشت.
در پاسخ به اینکه چطور کووید-۱۹ به مرحلهٔ اندمیک خواهد رسید، متخصصان معتقدند که این بیماری همچنان کشورهای ثروتمندی چون کانادا را، تا زمانی که بیشتر مردم در تمام کشورهای دنیا واکسینه شده باشند، تهدید خواهد کرد. در واقع متخصصان معتقدند که اگر کشورهای ثروتمند واکسیناسیون جهانی را اولویت قرار می‌دادند، این ویروس می‌توانست طی چندین ماه تحت کنترل درآید، چرا که شما نمی‌توانید مشکلی جهانی را با به‌صورت منطقه‌ای حل کنید. در واقع، ویروس کرونا در کشورهای کمتر واکسینه‌شده نمی‌تواند کنترل شود و این همان‌جایی است که سویه‌های جدید به‌وجود آمده و سریعاً در کل دنیا پخش می‌شود. سازمان بهداشت جهانی نیز مشابه این اظهارنظر، اعلام کرده و گفته است که اگر ۷۰٪ جمعیت جهان واکسینه شود، فاز حاد و بحرانی (acute phase) همه‌گیری می‌تواند امسال پایان یابد. این سازمان گفته است که خطرناک خواهد بود اگر سویهٔ اُمیکرون را آخرین سویهٔ این ویروس تلقی کنیم.
کشورهای ثروتمند دنیا پول هنگفتی صرف واکسیناسیون مردم خود می‌کنند، اما بعد با سویه‌های مختلفی که از دیگر نقاط دنیا برخاسته و می‌تواند واکسیناسیون را دور بزند، مورد حمله قرار می‌گیرند و این راهی بی‌فایده برای حل مشکل است. البته کمک به کشورهای درحال‌توسعه برای واکسیناسیون جمعیتشان، تنها ارسال دوز کافی واکسن نیست، بلکه واکسن‌های ارسالی باید تاریخ انقضای کافی داشته باشند. در واقع کمک اهدایی، نباید ته‌ماندهٔ سفرهٔ اغنیا به ضعیفان باشد. گفته می‌شود بسیاری از کشورهای کم‌درآمد این واکسن‌ها را دریافت می‌کنند و مجبور می‌شوند بیشترِ آن‌ها را دور بریزند چرا که معمولاً تاریخ نزدیک به انقضا دارند و وقت کافی برای تزریق همهٔ آن‌ها نیست.
اخیراً سخنگویی از طرف وزیر توسعهٔ بین‌المللی، هارجیت ساجان، گفته است که کانادا تاکنون ۹۸٫۸ میلیون دوز واکسن اهدا کرده و متعهد شده است که تا پایان سال ۲۰۲۲، تا حدود ۲۰۰ میلیون دوز نیز اهدا کند. ساجان روی برابریِ واکسیناسیون و حصول اطمینان از ارسال به‌موقع واکسن‌ها تأکید کرده است.
اینکه آیا کانادا آمادگی اعلام وضعیت اندمیک را دارد، سؤالی است که احتمالاً طی یکی دو ماه آینده پاسخ داده خواهد شد. بلندپایه‌ترین مقام بهداشت کانادا، دکتر ترزا تم، اخیراً گفته است که به‌احتمال زیاد این ویروس به وضعیت اندمیک تبدیل خواهد شد. هرچند نمایندگان احزابِ مخالف این اظهارنظر را به‌چالش گرفته‌اند و معتقدند که توان کشور برای مقابله با هجوم سویهٔ اُمیکرون جای سؤال دارد.
